Zapomniany wirus powraca i atakuje z coraz większą siłą. Tendencja wzrostowa będzie się utrzymywać. Czy czeka nas kolejna epidemia?

Według raportu NIZP PZH-PIB w pierwszym kwartale 2024 r., czyli w okresie od 1 stycznia do 31 marca 2024 r. zachorowań na odrę było aż cztery razy więcej niż w analogicznym okresie rok wcześniej. Było to aż 40 przypadków, natomiast w pierwszym kwartale 2023 roku liczba chorych na odrę wynosiła tylko 10. Dodatkowo w ciągu pierwszych trzech miesięcy tego roku mamy już więcej przypadków zachorowań na odrę niż w ciągu całego roku 2023.

W Polsce zachorowań na odrę w poprzednich latach według Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) było:

• 2023 r. – 37,
• 2022 r. – 27,
• 2021 r. – 13,
• 2020 r. – 29,
• 2019 r. – 1423.

Odra obecnie szerzy się na naszym kontynencie. W ostatnich miesiącach zwiększa się liczba przypadków zachorowań na odrę w całej Europie i wynika z tego, że tendencja wzrostowa będzie się utrzymywać.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że w roku 2022 było 941 zakażeń, natomiast w 2023 – już ok. 42 200. Oznacza to, że w 2023 r. na świecie nastąpił 79 proc. wzrost liczby przypadków w porównaniu do roku 2022. Natomiast w 2022 r. na odrę zmarło 136 000 osób. Były to głównie nieszczepione lub niedoszczepione dzieci w wieku poniżej 5 lat. Jednak odra atakuje nie tylko dzieci, ale i dorosłych. Szczególnie groźna jest dla kobiet w ciąży, seniorów, osób z osłabioną odpornością, niemowląt i dzieci do 5. roku życia.

Odra jest zakaźną chorobą odzwierzęcą wywoływaną przez paramyxowirusy (inaczej measles virus, MV). Jest ona uznawana za jedną z najbardziej zakaźnych chorób wieku dziecięcego, jeden chory może zarazić nawet 18 osób. Wirus przenoszony jest drogą kropelkową, a jego inkubacja trwa dość długo, bo aż 10-12 dni. Dopiero po tym czasie od zakażenia pojawiają się symptomy choroby.

Objawy odry przypominają przeziębienie, a są to:

• gorączka powyżej 39 st. C,
• silny kaszel (przeważnie suchy),
• wysypka plamisto-grudkowa,
• plamki na języku i wewnętrznej stronie policzków,
• łzawienie oczu,
• zapalenie spojówek,
• światłowstręt,
• opuchnięcie powiek,
• katar.

Charakterystyczny objaw odry to wysypka, która początkowo jest drobna, bladoróżowa i występuje na twarzy. Następnie rozprzestrzenia się na całe ciało, staje się gruboplamista i ciemnoróżowa. Po ok. 7 dniach skóra zaczyna się łuszczyć, a wysypka zanika.

Najbardziej niebezpieczne dla zdrowia są jednak powikłania po odrze, które zdarzają się dość często. Należą do nich wymioty, biegunki, zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, a nawet zapalenie mózgu czy opon mózgowo-rdzeniowych. U niemowląt może ona spowodować trwałe, nieodwracalne uszkodzenie mózgu.

Jak podkreśla Anna Rokicka-Żuk w artykule na Stronie Zdrowia:

Według badań wirus MV niszczy w organizmie komórki, które produkują przeciwciała chroniące przed zakażeniami. Wciąż aktywne ogniska odry na świecie zwiększają śmiertelność lokalnych populacji z powodu innych chorób nawet na okres 2-3 lat.

Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby należy wypracować tzw. odporność populacyjną. Oznacza to, że wyszczepialność musi być na poziomie powyżej 95 proc. Tymczasem liczba osób zaszczepionych spada. Według specjalistów z WHO, wzrost zachorowań na odrę wynika ze zmniejszenia liczby dzieci zaszczepionych podczas pandemii COVID-19. Szczepienia przeciwko odrze zmniejszyły szacowaną liczbę zgonów z powodu tej choroby na całym świecie z 761 tys. w 2000 r. do 136 tys. w 2022 r.

Na odrę nie ma leku. Najlepszym sposobem jest profilaktyka w postaci szczepień. W Polsce szczepienie na odrę jest obowiązkowe, bezpłatne i podawane w szczepionce skojarzonej MMR przeciwko odrze, śwince i różyczce. Pierwszą dawkę otrzymują dzieci w wieku 13-15 miesięcy, a drugą ok. 6. roku życia.

Szczepienia przeciwko odrze wprowadzono w Polsce w roku 1975. Oznacza to, że większość osób po 50. roku życia nie była szczepiona, ale może być odporna na chorobą po jej przechorowaniu. Jednak jeśli nie pamiętasz czy chorowałeś na odrę i nie wiesz czy byłeś na nią szczepiony możesz iść do lekarza i poprosić o skierowanie na badanie przeciwciał przeciwko odrze. Jeśli zaistnieje taka konieczność możesz zaszczepić się przeciwko odrze. Powinieneś wtedy przyjąć 2 dawki szczepionki, które są płatne, a cena pełnego szczepienia za obie dawki wynosi ok. 200 zł.